Welke lichtsterkte is optimaal voor een werkplaats?

Een donkere werkplaats is niet alleen ongezellig, maar kan afhankelijk van de werkzaamheden zelfs problematisch zijn voor de veiligheid. Een optimale lichtsterkte voor een werkplek is bovendien goed voor de productiviteit en werksfeer. 

Volgens de geldende norm NEN-EN 12464-1 is een minimale horizontale verlichtingssterkte van 500 lux verplicht op de werkplek. Deze lichtsterkte moet worden behaald op werkvlakhoogte, zo’n 75 centimeter boven de vloer. Ook moet de verblinding van verlichting zo veel mogelijk worden beperkt (UGR<19). 

Er worden geen maximale eisen gesteld aan de lichtsterkte van een werkplaats. De beperking van de verblinding kan indirect worden gezien als de bovengrens van de lichtsterkte. Een te hoge helderheid van de lichtbron, reflectie van oppervlakten, maar ook de positie van de werkverlichting hebben hier allemaal invloed op. 

Bij D-Lighted helpen we ondernemers graag met het maken van een optimaal lichtplan. Hierin kunnen wij middels Dialux software een slimme simulatie maken, waarin rekening wordt gehouden met de lichtsterkte. Vraag een adviseur van D-Lighted (geheel vrijblijvend) naar de mogelijkheden: 

Neem contact op

NEN-EN 12464-1 als basis voor lichtsterkte 

De Europese norm voor binnenverlichting in de werkruimte is de NEN-EN 12464-1. Binnen deze bepalingen worden onder meer eisen gesteld aan de minimaal benodigde lichtsterkte op de werkplek. 

Alle ondernemers en organisaties in Nederland moeten zich houden aan de norm, dus het is voor het kiezen van de optimale lichtsterkte altijd verstandig om de NEN-EN 12464-1 als uitgangspunt te nemen voor een nieuw lichtplan. 

Naast de minimale eis voor lichtsterkte in een werkplaats van 500 lux, worden er nog enkele andere relevante eisen gesteld om rekening mee te houden: 

• Lichtverdeling: Er moet sprake zijn van gelijkmatige lichtverdeling op de werkplek (uniformiteit) en schaduwen moeten zo veel mogelijk worden voorkomen.  
• Kleurechtheid: Kleuren moeten middels binnenverlichting op de werkplek natuurgetrouw worden weergeven. De kleurweergave-index, de CRI (Ra)-waarde moet minimaal 80 zijn. 
• Verblinding: Verlichting op werkplekken mag niet te fel of storend zijn. De verblinding wordt aangegeven met de Unified Glare Rating (UGR), deze waarde moet altijd onder de 19 liggen. 
• Energieverbruik: Er bestaat een verplichting om energiezuinige lampen te gebruiken, zoals LED verlichting. Ook het gebruik van LED dimmers, een lichtmanagementsysteem en inval van voldoende daglicht valt hieronder. 
• Flikkering: Er mag geen sprake zijn van storend of flikkerend licht op de werkplaats. 
• Noodverlichting: De aanwezigheid van noodverlichting die ten minste één uur blijft werken bij stroomuitval is verplicht op de werkplaats. Noodlampen moeten duidelijk zichtbaar zijn en worden voorzien van pictogrammen zoals bepaald in de NEN-EN 1838. 

Maximale lichtsterkte werkplek 

We hebben inmiddels een goed beeld van de ideale minimale lichtsterkte voor een werkplaats, maar er is uiteraard ook een bovengrens. Er bestaat immers zoiets als ‘te veel licht’, waarbij werken op een werkplek juist wordt belemmerd door te felle of storende verlichting. 

Zoals eerder aangegeven is er binnen de NEN EN-12464-1 norm geen harde bovengrens voor het aantal lux (het totale aantal lumen / de oppervlakte in m²) per werkplek. Wel wordt er een maximum aangegeven voor de mate van verblinding. 

In principe kunnen we dus uitgaan van een maximale lichtsterkte op de werkplek als de Unified Glare Rating (UGR) boven een waarde van 19 uitkomt. Dit is de bovengrens die wenselijk is in de context van correcte werkverlichting. 

Het bepalen van de UGR-waarde wordt niet gedaan met een directe meting of een apparaat. Het is een berekening op basis van verschillende meetbare factoren en omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan het type verlichting, de ruimte waarin de verlichting wordt gebruikt (reflectie van oppervlakten, de aanwezigheid van daglicht), of de positie van het licht (deze mag bijvoorbeeld niet direct in de ogen schijnen). 

Factoren van invloed op de lichtsterkte 

Los van alle eisen en lux-waarden zijn er uiteraard ook de nodige omgevingsfactoren die van grote invloed kunnen zijn op de mate van licht in een werkplaats. Hier moet bij het bepalen van de juiste werkverlichting rekening mee worden gehouden. 

Dit zijn de belangrijkste factoren die invloed hebben op de lichtsterkte van een werkplaats: 

• Daglicht: Licht van buiten is wellicht de grootste factor van belang bij het bepalen van de benodigde lichtsterkte. De hoeveelheid daglicht is afhankelijk van de afmeting van de ramen en de oriëntatie van het gebouw. Verder zijn factoren als het seizoen, het weer, maar ook schaduw door bomen of gebouwen relevant bij het bepalen van de hoeveelheid daglicht. 
• Afstand tot lichtbron: De lichtsterkte van een lichtbron zal groter zijn, naarmate de werkplaats zich dichter bij de lichtbron zal bevinden. Een lamp aan het plafond heeft een grotere lux-waarde nodig dan een werklamp direct boven een bureau of tafel. 
• Type omgeving: De vorm van de binnenruimte en de reflectie van de materialen in deze binnenruimte hebben ook invloed op de lichtervaring. Een hogere reflectie in een kleinere ruimte zal de behoefte aan lichtsterkte flink doen afnemen. Tegelijk zal lage reflectie in een grote ruimte de behoefte sterk doen toenemen. 
• Type werkzaamheden: Specifieke taken behoeven meer licht dan andere. Hoe meer detail er in het werk moet worden gebruikt, des te meer lichtsterkte er nodig zal zijn. In de NEN EN-12464-1 wordt er ook expliciet onderscheid gemaakt tussen deze verschillende taaksoorten. Er wordt een hogere minimale lichtsterkte gehanteerd voor werk dat meer detail vergt. 
• Gebruik beeldschermen: Computerschermen zullen zorgen voor reflectie van kunstmatige lichtbronnen. Dit kan bijvoorbeeld zorgen voor een lagere productiviteit op de werkvloer. Voorkomen van verblinding is essentieel in een kantoor met veel beeldschermen. De lichtsterkte is hier lager. 

Duurzame LED verlichting van D-Lighted 

De juiste lichtsterkte kiezen in een werkplaats kan niet zomaar uit de losse pols worden gedaan. Ondernemers en eigenaren van panden zullen zich moeten houden aan bestaande normen en de bijbehorende implicaties voor werkverlichting. 

Uiteraard moet er ook rekening worden gehouden met omgevingsfactoren. Geen enkele werkplek is gelijk, maar ook de werkzaamheden kunnen per situatie verschillen. Al deze variabelen kunnen invloed hebben op de optimale lichtsterkte voor de werkplaats. Hierbij is het vinden van de juiste lichtbalans van groot belang voor de productiviteit op de werkvloer. 

Het is hierom van groot belang om de hulp in te roepen van een lichtprofessional. Het team van D-Lighted helpt middels een persoonlijke lichtsimulatie graag te bepalen welke lichtsterkte het beste past bij de situatie. Hiervoor kunt u vrijblijvend contact opnemen met één van onze adviseurs: