Nieuwe LED lijnverlichting, strak licht, moderne sturing, en toch lopen groepen sneller vol dan verwacht, worden automaten warm of heeft u meer verdeelcapaciteit nodig dan begroot. Grote kans dat Power Factor (PF) hier een rol speelt. PF staat zelden bovenaan de offerte, maar bepaalt in de praktijk hoeveel “netruimte” uw installatie vraagt en hoe soepel alles samenwerkt. Hieronder leggen we uit wat PF is, waarom het telt en waar u op let bij aanschaf.
Wat is Power Factor?
Power Factor geeft aan hoe netvriendelijk een armatuur zijn stroom uit het net opneemt. Hoe dichter de PF bij de 1,0 is, hoe beter spanning en stroom met elkaar meelopen.
- Niet: Een maat voor lichtopbrengst of zuinigheid van de LED zelf.
- Wél: Een indicator voor groepbelasting, warmte in componenten en het aantal armaturen per groep.
- Kwalitatieve drivers halen vaak een PF van ≥ 0,9.
Waarom PF bij LED echt telt
- Groepsindeling en bekabeling
Bij een lage PF loopt er meer stroom voor hetzelfde lichtniveau. U zit eerder aan de grens van een automaat of u moet dikker bekabelen. Dat kost ruimte, geld en flexibiliteit.
- Betrouwbaarheid en levensduur
Hogere stroom = Meer warmte in kabels, klemmen en automaten. Een betere PF houdt de installatie koeler en stabieler.
- Samenwerking met andere verbruikers
In omgevingen met veel elektronica (heftrucks, machines, HVAC) wilt u dat de lijnverlichting geen extra netverstoring veroorzaakt. Een goede PF helpt.
- Energie & duurzaamheid
PF draait om netbelasting, niet om kWh. Maar een goede PF vermindert onnodige verliezen in de installatie en past bij een duurzaam profiel.
Kort: PF gaat niet om “mooie cijfers op papier”, maar om capaciteit, stabiliteit en uitbreidbaarheid.
De drie-eenheid in de driver: PF, THD en Inrush
PF staat nooit alleen. Check altijd óók:
- THD (Total Harmonic Distortion): Hoe schoon is de opgenomen stroom? Een lage THD = Minder risico op storingen en warmtelast.
- Inrush (inschakelstroom): Korte piek bij opstart. Een lage inrush = Meer armaturen per automaat mogelijk.
- PF (Power Factor): Hoe dichter bij 1, hoe minder stroom voor hetzelfde werk.
Vuistregel: Goede drivers hebben een hoge PF, lage THD, beheersbare inrush.
Dimmen: Let op PF bij lage niveaus
Niet elke driver houdt een goede PF als u sterk dimt.
- Het protocol (DALI, 1–10 V, draadloos) zegt niets over PF; de driverkwaliteit wel.
- Vraag PF-waarden op bij 100% / 50% / 10%. Zo voorkomt u dat nachtstanden ineens minder netvriendelijk worden.
Noodverlichting: Kleine stromen, groot effect
Noodunits (of armaturen met geïntegreerde accu) hebben een constante laad-/stand-by-stroom. In aantallen tikt dat aan.
Check daarom: PF en stand-by van de noodunit, spreiding over groepen en of de centrale testfunctie geen piekpiek veroorzaakt.
Hoe fabrikanten PF verbeteren, en hoe u dat herkent
Drivers met actieve PFC (Power Factor Correction) sturen richting PF 0,95–0,99 en drukken THD. Herkenbare signalen in de datasheet:
- PF-specificatie, bv. PF ≥ 0,95 @ 230 V
- THD < 10% (of beter)
- Inrush-gegevens (piek & duur)
- Eerlijke stand-by vermelding
- Consistente EPREL/energielabel-data
- (Waar mogelijk) testrapporten volgens relevante IEC/EN-normen
Veelgemaakte misverstanden
- “PF heeft geen invloed op mijn energierekening.”
U betaalt kWh voor verbruik, klopt. Maar een slechte PF verhoogt de stroom in uw installatie. Dat kost u capaciteit en flexibiliteit.
- “PF = Efficiëntie.”
Nee. Efficiëntie ziet u in lm/W. PF zegt hoe u het vermogen uit het net trekt.
- “Hoge lm/W = Altijd goed.”
Niet per se. Een armatuur kan zuinig zijn in licht, maar ongunstig in PF/THD. Kijk naar beide.
- “Alle drivers zijn hetzelfde.”
Integendeel. Driverkwaliteit bepaalt voor een groot deel PF, THD, inrush, en daarmee de inpasbaarheid.
Offerte-checklist (waar u op selecteert)
- PF-waarde per armatuur (bij nominale spanning én bij relevante dimniveaus)
- THD en inrush: Vraag om concrete cijfers
- Stand-by verbruik (zeker met sensoren/gateways)
- Optiek & raster blijven belangrijk: Beter gericht licht → minder totaalvermogen → minder installatielast
- Groepsadvies: Hoeveel armaturen per automaat, inclusief inrush-marge
- Documentatie: EPREL-vermelding, garantievoorwaarden, testrapporten
Korte praktijkvoorbeelden
Kantoorverdieping
Twee lijnarmaturen met vergelijkbare lichtopgave: PF ~0,6 versus PF ≥0,95. De variant met lage PF vereist meer groepen en dikkere kabels; de hoge-PF-oplossing past wél binnen de bestaande kast en blijft koeler.
Magazijn (lange gangen)
Armatuur A is zuinig (hoge lm/W) maar matige PF; armatuur B even zuinig, PF ≥0,95 en lage inrush. B laat zich per groep ruimer indelen en is eenvoudiger uit te breiden zonder extra verdelers.
Productielocatie (nachtstand)
Sterk dimmen doet PF bij sommige drivers inzakken. Na ombouw naar drivers met stabiele PF op lage niveaus verdwijnen meldingen en wordt de installatie stiller en koeler.
Samengevat: PF is de stille randvoorwaarde
- PF dicht bij 1,0 = Minder onnodige stroom, koelere componenten, meer armaturen per groep en makkelijker uitbreiden.
- Kijk altijd naar PF, THD én inrush; samen bepalen ze de inpasbaarheid.
- Vraag PF-data op bij dimniveaus en vergeet nood/stand-by niet.
- Combineer een goede PF met een doordacht lichtplan: Comfortabel licht zónder onnodige netbelasting.
Hoe D-Lighted u helpt
D-Lighted maakt kiezen eenvoudig: We vergelijken systemen en offertes op inhoud, koppelen u aan de juiste uitvoerders en regelen, indien gewenst, een DIAlux-lichtplan of pilot. Zo krijgt u precies de lijnverlichting die past, zonder omkijken. Neem contact met ons op en wij denken graag met u mee.